10/30/2013

Анд барилдах уламжлал (2)

Тэр цагийн андын журмыг Ван хан ч даган мөрдсөн байдаг билээ. Монголчууд аман тангаргаа машид эрхэмлэн хүндэтгэж явдаг тул нэгэнтээ андгайлан тангараглаж анд бололцвол, насан турш ах дүү мэт дотно нөхөрлөдөг байжээ. Тангараг гэдэгтэй адил утгатай андгай гэдэг үг ч мөн "анд" хэмээх үгээс үүссэн билээ. Монгол хэлний эртний тайлбар тольд "анд" хэмээх үгийг "андгайлж мөргөсөн ах дүү ба ашид итгэмжтэйгээр нөхөрлөгсөд харилцан анд хэмээх буй" гэж тайлбарлажээ. "Анд хүний амь нэгэн" хэмээх эртний монголын үг хэллэг нь андлах ёсын утга учрыг товч тодорхой тайлжээ. ...

ᠠᠨᠳᠠ ᠪᠠᠷᠢᠯᠳᠣᠬᠤ ᠤᠯᠠᠮᠵᠢᠯᠠᠯ(2)
ᠲᠡᠷᠡ ᠴᠠᠭ ᠤᠨ ᠠᠨᠳᠠ ᠶᠢᠨ ᠵᠢᠷᠤᠮ ᠢ ᠸᠠᠩ ᠬᠠᠨ ᠴᠤ ᠳᠠᠭᠠᠨ ᠮᠦᠷᠳᠡᠭᠰᠡᠨ ᠪᠠᠢᠢᠳᠠᠭ ᠪᠢᠯᠡ᠃ ᠮᠣᠩᠭᠤᠯᠴᠤᠳ ᠠᠮᠠᠨ ᠲᠠᠩᠭᠠᠷᠢᠭ ᠶᠢᠠᠨ ᠮᠠᠰᠢᠳᠠ ᠡᠷᠬᠢᠮᠯᠡᠨ ᠬᠦᠨᠳᠦᠳᠭᠡᠵᠦ ᠶᠠᠪᠤᠳᠠᠭ ᠲᠤᠯᠠ ᠨᠢᠭᠡᠨᠲᠡ ᠠᠨᠳᠠᠭᠠᠢᠢᠯᠠᠨ ᠲᠠᠩᠭᠠᠷᠢᠭᠯᠠᠵᠤ ᠠᠨᠳᠠ ᠪᠴᠯᠤᠯᠴᠠᠪᠠᠯ᠂ ᠨᠠᠰᠤᠨ ᠲᠤᠷᠰᠢ ᠠᠬ᠎ᠠ ᠳᠡᠭᠦᠦ ᠮᠡᠲᠦ ᠳᠣᠲᠤᠨᠤ ᠨᠥᠬᠦᠷᠯᠡᠳᠡᠭ ᠪᠠᠢᠢᠵᠡᠢ᠃ ᠲᠠᠩᠭᠠᠷᠢᠭ ᠭᠡᠳᠡᠭ ᠲᠡᠢ ᠠᠳᠠᠯᠢ ᠤᠳᠬ᠎ᠠ ᠲᠠᠢ ᠠᠨᠳᠠᠭᠠᠢ ᠭᠡᠳᠡᠭ ᠦᠭᠡ ᠴᠦ ᠮᠦᠨ (ᠠᠨᠳᠠ) ᠬᠡᠮᠡᠬᠦ ᠦᠭᠡ ᠡᠴᠡ ᠡᠭᠦᠰᠦᠭᠰᠡᠨ ᠪᠢᠯᠡ᠃ ᠮᠣᠩᠭᠤᠯ ᠬᠡᠯᠡ ᠦ ᠡᠷᠲᠡᠨ ᠦ ᠲᠠᠢᠢᠯᠪᠤᠷᠢ ᠲᠣᠯᠢ ᠳᠤ (ᠠᠨᠳᠠ) ᠬᠡᠮᠡᠬᠦ ᠦᠭᠡ ᠢᠶ (ᠠᠨᠳᠠᠭᠠᠢᠢᠯᠠᠵᠤ ᠮᠥᠷᠭᠦᠭᠰᠡᠨ ᠠᠬ᠎ᠠ ᠳᠡᠭᠦᠦ ᠪᠠ ᠠᠰᠢᠳᠠ ᠢᠲᠡᠭᠡᠮᠵᠢ ᠲᠡᠢ ᠪᠡᠷ ᠨᠥᠬᠦᠷᠯᠡᠭᠰᠡᠳ ᠬᠠᠷᠢᠯᠴᠠᠨ ᠠᠨᠳᠠ ᠬᠡᠮᠡᠬᠦ ᠪᠤᠢ) ᠭᠡᠵᠦ ᠲᠠᠢᠢᠯᠪᠦᠷᠢᠯᠠᠵᠢ᠃ (ᠠᠨᠳᠠ ᠬᠦᠮᠦᠨ ᠦ ᠠᠮᠢ ᠨᠢᠭᠡᠨ) ᠬᠡᠮᠡᠬᠦ ᠡᠷᠳᠡᠮ ᠦ ᠮᠣᠩᠭᠣᠯ ᠤᠨ ᠦᠭᠡ ᠬᠡᠯᠡᠯᠭᠡ ᠨᠢ ᠠᠨᠳᠠᠯᠠᠬᠤ ᠶᠣᠰᠤ ᠶᠢᠨ ᠤᠳᠬ᠎ᠠ ᠤᠴᠢᠷ ᠢ ᠲᠣᠪᠴᠢ ᠲᠣᠳᠣᠷᠬᠠᠢ ᠲᠠᠢᠢᠯᠵᠡᠢ᠃


No comments:

Post a Comment